Détermination des minéraux des roches...

Table des matières

Première partie :
Le microscope polarisant. Son emploi

 

I. Notions générales sur les systèmes cristallins
et sur les phénomènes optiques utilisés dans l'examen
des plaques minces au microscope polarisant

1. Éléments de cristallographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Éléments de symétrie des cristaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Lois fondamentales de la symétrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Lois de la cristallographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Notations cristallographiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Systèmes cristallins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Zones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Plans de clivage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Macles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Éléments d'optique cristalline. Corps isotropes et anisotropes . . . . . . . . . . .

a. Corps isotropes ou monoréfringents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Corps anisotropes ou biréfringents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

II. Le microscope polarisant

1. Description générale de l'appareil et réglage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Appareils de polarisation du microscope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Prisme de Nicol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Prismes à champ normal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Polaroïds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

III. Observation des lames minces de roches au microscope
polarisant.
Détermination des propriétés optiques des minéraux

1. Qualités d'une bonne lame mince . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Observations en lumière " naturelle " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Étude de la réfringence des minéraux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Coloration des minéraux en lames minces. Pléochroïsme . . . . . . . . . . . . .

c. Autres observations en lumière naturelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Observations entre nicols croisés et en lumière parallèle
    (Nicol analyseur en place. Pas de condensateur)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Polarisation chromatique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Échelle des teintes de Newton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Déterminations pratiques en lumière parallèle et entre nicols croisés . . . .

4. Observations entre nicols croisés et en lumière convergente
    (Nicol analyseur et condenseur en place)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Remarques préliminaires sur le choix d'une section . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Dispositif adopté pour l'examen en lumière convergente . . . . . . . . . . . . .

c. Minéraux uniaxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Détermination du signe optique du minéral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Minéraux biaxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f. Détermination du signe optique du minéral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

g. Angle des axes optiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

h. Dispersion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Tableau des relations entre les observations faites
    entre Nicols croisés et les systèmes cristallins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Tableau général des opérations à effectuer pour déterminer
     les caractères des minéraux taillés en lames minces . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

Deuxième partie
Caractères des minéraux des roches

 

I. Remarques préliminaires

1. Composition chimique des minéraux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Notations utilisées dans le texte et les abaques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Bibliographie sommaire : ouvrages à caractère général . . . . . . . . . . . . . . . .

 

II. Structure des silicates

SILICE

1. Silice anhydre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Quartz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Tridymite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Cristobalite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Calcédoine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Silice hydratée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Opale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

FELDSPATHS

1. Caractères communs à tous les feldspaths . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Feldspaths lourds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Celsiane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Hyalophane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Feldspaths alcalins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Microcline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Orthose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f. Sanidine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

g. Anorthose . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

h. Perthites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Feldspaths calco-sodiques ou plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs aux plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Détermination optique de la composition des plagioclases . . . . . . . . . . . .

c. Tableau des principaux caractères optiques des feldspaths . . . . . . . . . . . .

4. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

FELDSPATHOÏDES

1. Leucite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Néphéline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Haüyne, sodalite, noséane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Groupe de la Cancrinite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Kaliophilite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Mélilite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Tableau des principaux caractères optiques des feldspathoïdes . . . . . . . . . .

 

MICAS

1. Caractères communs à tous les micas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Micas noirs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Biotite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Phlogopite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Lépidomélane-Annite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Micas blancs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Muscovite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Hydromuscovite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Phengite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Paragonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Micas lithinifères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Lépidolite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Zinnwaldite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Groupe du talc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Talc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Pyrophyllite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

MICAS DURS

1. Caractères communs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Margarite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Clintonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Chloritoïde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Tableau des principaux caractères optiques des micas . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

CHLORITES, MINÉRAUX DES ARGILES

1. Chlorites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Caractères communs aux chlorites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Pénnine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Clinochlore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Prochlorite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Vermiculite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Stilpnomélane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Tableau des principaux caractères optiques des chlorites . . . . . . . . . . . . . . .

4. Minéraux des argile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Kaolinite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Montmorillonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Glauconite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

PYROXÈNES

1. Pyroxènes orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Caractères communs aux pyroxènes orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Enstatite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Bronzite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Hypersthène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Pyroxènes monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs aux pyroxènes monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Pyroxenoïdes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Wollastonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Rhodonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

AMPHIBOLES

1. Amphiboles orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Amphiboles monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs aux amphiboles monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Amphiboles calciques et ferromagnésiennes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Amphiboles intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Amphiboles sodiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Amphiboloides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f. Aenigmatite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

PÉRIDOTS, HUMITES, SERPENTINES

1. Péridots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs aux péridots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Humites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Caractères communs à toutes les humites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Tableau des principaux caractères optiques des péridots et humites . . . . . . .

4. Serpentines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Antigorite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Chrysotile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Bastite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Iddingsite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Tableau des principaux caractères optiques des minéraux des serpentines

6. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

SILICATES DE MÉTAMORPHISME

1. Andalousite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Sillimanite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Disthène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Cordiérite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Staurotide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Tableau des principaux caractères optiques des silicates de métamorphisme

7. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

MINÉRAUX ACCESSOIRES

1. Apatite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Zircon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Sphène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Tourmalines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Epidotes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Zoïsite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Caractères communs aux épidotes monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Clinozoïsite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Pistachite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Piedmontite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Allanite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Grenats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Minéraux opaques ou presque opaques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Graphite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Magnétite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Chromite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Ilménite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Oligiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

f. Pyrite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

ZÉOLITES

1. Zéolites fibreuses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Mésotype . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Scolécite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Thomsonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Laumontite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Zéolites lamellaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Heulandite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Stilbite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Zéolites isométriques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Harmotome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Phillipsite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Chabasie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Analcime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Fausses zéolites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Apophyllite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Prehnite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Datolite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Pectolite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Tableau des principaux caractères optiques des zéolites . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

CARBONATES, SULFATES, HYDROXYDES

1. Carbonates rhomboédriques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Carbonates orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Sulfates orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Sulfates monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Gypse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Hydroxydes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Gibbsite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Brucite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Diaspora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Goethite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Lépidocrocite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

minéraux accidentels

1. Minéraux des roches acides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Silicates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Phosphates, tungstates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Oxydes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Fluorures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Minéraux des roches hyperalcalines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Silicates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Oxydes, fluorure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Minéraux de métamorphisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Silicates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Oxydes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Minéraux du titane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Rutile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Anatase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Brookite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Pérowskite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Minéraux d'uranium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Minéraux primaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Produits secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bibliographie sommaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

Troisième partie :
Méthodes particulières d'études

 

I. Utilisation de la platine universelle à quatre axes

1. Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Description de l'appareil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Montage et réglage de la platine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Montage de la platine universelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Réglage de l'appareil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Mode opératoire de prise des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Repérage des plans cristallographiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Détermination de l'ellipsoïde des indices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Cas d'un cristal uniaxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Lecture des mesures. Symboles utilisés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Transcription des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Principe de la projection stéréographique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Canevas de Wulff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Méthode de transcription . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Interprétation des résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Détermination du signe optique et mesure de l'angle 2V . . . . . . . . . . . . . .

b. Mesure de l'angle de deux clivages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Angle d'extinction et signe d'allongement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Détermination de la symétrie des cristaux biaxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Exemple pratique de détermination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Construction de l'ellipsoïde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Construction des clivages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Interprétations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Détermination des plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Prise des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Report des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Construction des axes de mâcles. Type de mâcle . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Transport de la projection sur un plan déterminé . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Détermination rapide des plagioclases à la platine universelle . . . . . . . . .

9. Limite d'emploi et précision de la platine universelle . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

II. Compensateur de Berek

1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Réalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Mise en œuvre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Utilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

III. Analyse modale

1. But et intérêt de la méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Technique du compteur de points . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Analyse des résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Analyse des résultats bruts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Erreurs individuelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Erreurs de comptage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Erreur analytique et facteur granulométrique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Choix du degré de précision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. Analyse des roches particulières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Purée des opérations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

Quatrième partie :
LES INCLUSIONS FLUIDES

(Microscope polarisant sans matériel spécialisé)

 

1. Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Observation : appareils et préparations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Quelques définitions et principes de base . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Classification chronologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Classification d'après la composition à température ambiante . . . . . . . . .

4. Description systématique des inclusions fluides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Repérage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Abondance et dimensions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c. Forme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

d. Volume relatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

e. Groupements d'inclusions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Détermination qualitative du contenu des inclusions . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

a. Les phases fluides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b. Les phases solides (Minéraux fils) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Tableau des principaux minéraux fils rencontrés dans les inclusions fluides

 

TABLEAUX SYNOPTIQUES

Tableau I. Index alphabétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tableau II. Minéraux isotropes classés par ordre de réfringence croissante . . .

Tableau III. Principales propriétés optiques en lumière " naturelle "
    des minéraux biréfringents. Réfringence croissante
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tableau IV. Principales propriétés optiques en lumière " polarisée "
    des minéraux biréfringents. Biréfringence croissante
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tableau V. Index alphabétique des termes principaux
    (à l'exclusion des minéraux)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 

 
 

 

 
 
 

15

16

16

17

19

20

29

29

30

31

32

33

 

 

44

45

46

47

48

 

 
 

49

50

51

53

54

 
54

55

58

61

 
72

73

73

74

77

80

83

85

86

 
89

 
90

 

 
 

 

 

95

96

97

 

 

 

102

102

107

107

107

108

108

 

 

109

113

113

113

114

115

116

118

119

120

121

122

125

134

135

 

 

138

139

140

141

141

141

142

143

 

 

145

146

146

148

149

150

150

150

151

151

151

151

152

152

152

152

 

 

153

153

154

154

154

156

 

 

157

158

159

159

160

160

160

162

161

161

161

162

163

 

 

164

165

166

167

167

167

169

178

179

179

179

 

 

180

180

182

183

184

187

191

194

194

194

 

 

195

195

198

200

200

202

202

203

203

204

204

205

 

 

206

208

208

210

212

214

215

 

 

216

217

218

219

221

221

222

222

223

224

224

224

227

227

227

228

228

228

228

229

 

 

231

231

231

231

232

232

232

233

233

233

234

234

234

235

235

235

235

236

236

237

 

 

238

241

242

244

244

244

245

245

245

246

246

247

 

 

248

249

252

255

256

257

257

259

260

261

264

265

265

266

267

267

268

268

269

274

 

 
 

 

 

277

277

282

282

282

283

283

284

284

286

286

287

288

288

289

291

291

292

292

292

293

294

294

294

295

295

295

296

296

298

299

299

 

 

302

302

303

304

 

 

304

304

305

306

306

306

307

308

310

310

311

 

 
 
 

 

315

316

319

320

320

320

322

323

323

323

323

324

324

328

329

330

 

 

336

346

 
347

 
356

 
364