Première
partie :
Le microscope polarisant. Son emploi
I.
Notions
générales sur les systèmes cristallins
et sur les phénomènes optiques utilisés dans l'examen
des plaques minces au microscope polarisant
1.
Éléments de cristallographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Éléments de symétrie
des cristaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
b. Lois fondamentales
de la symétrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
c. Lois de la
cristallographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
d. Notations
cristallographiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
e. Systèmes cristallins
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
6. Zones . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
7. Plans de clivage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
8. Macles . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
2. Éléments d'optique cristalline.
Corps isotropes et
anisotropes . . . . . . . . . . .
a. Corps isotropes ou
monoréfringents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
b. Corps anisotropes ou
biréfringents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
II.
Le microscope
polarisant
1. Description générale
de l'appareil et réglage . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
2. Appareils de
polarisation du microscope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
a.
Prisme de
Nicol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
b. Prismes à champ
normal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
c.
Polaroïds .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
III.
Observation
des lames minces de roches au microscope
polarisant. Détermination des propriétés optiques des minéraux
1. Qualités d'une bonne
lame mince . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
2.
Observations en lumière
" naturelle " . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
a. Étude de la
réfringence des minéraux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
b. Coloration des
minéraux en lames minces. Pléochroïsme . . . . . . . . . . . . .
c. Autres observations
en lumière naturelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
3. Observations entre
nicols croisés et en lumière parallèle
(Nicol analyseur en
place. Pas de condensateur) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Polarisation
chromatique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
b. Échelle des teintes de
Newton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
c. Déterminations
pratiques en lumière parallèle et entre nicols croisés . . . .
4. Observations entre
nicols croisés et en lumière convergente
(Nicol analyseur et
condenseur en place) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
a. Remarques préliminaires
sur le choix d'une section . . . . . . . . . . . . . . . . .
b. Dispositif adopté pour
l'examen en lumière convergente . . . . . . . . . . . . .
c. Minéraux uniaxes
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
d. Détermination du signe
optique du minéral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
e. Minéraux biaxes
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
f. Détermination du signe
optique du minéral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
g. Angle des axes optiques
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
h. Dispersion . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
5. Tableau des
relations entre les observations faites
entre Nicols croisés
et les systèmes cristallins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Tableau général
des opérations à effectuer pour déterminer
les caractères
des minéraux taillés en lames minces . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Deuxième partie
Caractères
des minéraux des roches
I.
Remarques préliminaires
1. Composition chimique
des minéraux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
2. Notations utilisées
dans le texte et les abaques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
3. Bibliographie sommaire
: ouvrages à caractère général . . . . . . . . . . . . . . . .
II.
Structure des silicates
SILICE
1. Silice anhydre
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
a. Quartz . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
b. Tridymite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
c. Cristobalite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
d. Calcédoine . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
2. Silice hydratée
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
a. Opale . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
FELDSPATHS
1. Caractères communs à
tous les feldspaths . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
2. Feldspaths lourds
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
a. Celsiane . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b. Hyalophane
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
c. Feldspaths
alcalins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
d. Microcline
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
e. Orthose
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
f. Sanidine
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
g. Anorthose
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
h. Perthites . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
3. Feldspaths
calco-sodiques ou plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
a. Caractères communs aux
plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
b. Détermination optique
de la composition des plagioclases . . . . . . . . . . . .
c. Tableau des principaux
caractères optiques des feldspaths . . . . . . . . . . . .
4. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
FELDSPATHOÏDES
1. Leucite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
2. Néphéline . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
3. Haüyne, sodalite,
noséane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
4. Groupe de la Cancrinite
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
5. Kaliophilite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
6. Mélilite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
7. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
8. Tableau des principaux
caractères optiques des feldspathoïdes . . . . . . . . . .
MICAS
1. Caractères communs
à tous les micas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
2. Micas noirs .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
a. Biotite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b. Phlogopite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
c. Lépidomélane-Annite
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
3. Micas blancs
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
a. Muscovite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
b. Hydromuscovite .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
c. Phengite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
d. Paragonite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
4.
Micas
lithinifères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Lépidolite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Zinnwaldite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
5.
Groupe du
talc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
a. Talc . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
b. Pyrophyllite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
MICAS DURS
1. Caractères communs
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
a. Margarite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Clintonite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
c. Chloritoïde . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
2. Tableau des principaux
caractères optiques des micas . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
CHLORITES, MINÉRAUX DES
ARGILES
1. Chlorites . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
2. Caractères communs aux
chlorites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
a. Pénnine . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
b. Clinochlore . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
c. Prochlorite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
d. Vermiculite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
e. Stilpnomélane .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
3. Tableau des principaux
caractères optiques des chlorites . . . . . . . . . . . . . . .
4. Minéraux des argile
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
a. Kaolinite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
b. Montmorillonite
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
c. Glauconite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
5. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
PYROXÈNES
1. Pyroxènes
orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
2. Caractères communs aux
pyroxènes orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Enstatite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
b. Bronzite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
c. Hypersthène . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
3. Pyroxènes monocliniques
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
a. Caractères
communs aux
pyroxènes monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Pyroxenoïdes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Wollastonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b. Rhodonite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
AMPHIBOLES
1. Amphiboles
orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
a.
Caractères communs
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
2. Amphiboles
monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
a. Caractères communs aux
amphiboles monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . .
b. Amphiboles calciques
et ferromagnésiennes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c. Amphiboles
intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
d. Amphiboles
sodiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
e. Amphiboloides .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
f. Aenigmatite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
3. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
PÉRIDOTS, HUMITES,
SERPENTINES
1. Péridots . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
a. Caractères
communs aux
péridots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
2. Humites . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
a. Caractères
communs à
toutes les humites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Tableau des principaux
caractères optiques des péridots et humites . . . . . . .
4. Serpentines . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
a. Antigorite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
b. Chrysotile . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
c. Bastite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
d. Iddingsite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
5. Tableau des principaux
caractères optiques des minéraux des serpentines
6. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
SILICATES DE MÉTAMORPHISME
1. Andalousite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
2. Sillimanite . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
3. Disthène . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
4. Cordiérite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
5. Staurotide . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
6. Tableau des
principaux
caractères optiques des silicates de métamorphisme
7. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
MINÉRAUX ACCESSOIRES
1. Apatite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
2. Zircon . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
3. Sphène . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
4. Tourmalines . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
5. Epidotes . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
a. Zoïsite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
6. Caractères communs aux
épidotes monocliniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Clinozoïsite . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
b. Pistachite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
c. Piedmontite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
d. Allanite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
7. Grenats . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
8. Minéraux opaques ou
presque opaques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
a. Graphite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Magnétite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
c. Chromite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
d. Ilménite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
e. Oligiste . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
f. Pyrite . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
9. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
ZÉOLITES
1. Zéolites fibreuses .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
a. Mésotype . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Scolécite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
c. Thomsonite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
d. Laumontite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
2. Zéolites
lamellaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
a. Heulandite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
b. Stilbite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
3. Zéolites
isométriques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
a. Harmotome . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
b. Phillipsite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
c. Chabasie . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
d. Analcime . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
4.
Fausses
zéolites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .
a. Apophyllite . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Prehnite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
c. Datolite . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
d. Pectolite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
5. Tableau des principaux
caractères optiques des zéolites . . . . . . . . . . . . . . .
6. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
CARBONATES, SULFATES,
HYDROXYDES
1. Carbonates
rhomboédriques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
2. Carbonates
orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
3. Sulfates
orthorhombiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
4. Sulfates monocliniques
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
a. Gypse . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
5. Hydroxydes . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
a. Gibbsite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b.
Brucite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
c.
Diaspora . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
d.
Goethite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
e. Lépidocrocite .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
6. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
minéraux accidentels
1. Minéraux des roches
acides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
a. Silicates . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b. Phosphates,
tungstates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
c.
Oxydes
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
d.
Fluorures .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
2. Minéraux des roches
hyperalcalines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
a. Silicates . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b.
Oxydes, fluorure
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
3. Minéraux de
métamorphisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
a. Silicates . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b.
Oxydes . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
4. Minéraux du titane
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
a. Rutile . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
b. Anatase . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
c. Brookite . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
d. Pérowskite . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
5. Minéraux d'uranium
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
a. Minéraux primaires
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
b. Produits
secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
6. Bibliographie sommaire
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
Troisième
partie :
Méthodes
particulières d'études
I.
Utilisation de
la platine universelle à quatre axes
1. Introduction . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
2. Description de
l'appareil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
3. Montage et réglage de
la platine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
a. Montage de la platine
universelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
b. Réglage de l'appareil
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
4. Mode opératoire de
prise des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
a. Principe . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
b. Repérage des plans
cristallographiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
c. Détermination de
l'ellipsoïde des indices . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
d. Cas d'un cristal uniaxe
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
e. Lecture des mesures.
Symboles utilisés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
5. Transcription des
mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
a. Principe de la
projection stéréographique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
b. Canevas de Wulff
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
c. Méthode de
transcription . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
6. Interprétation des
résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
a. Détermination du signe
optique et mesure de l'angle 2V
. . . . . . . . . . . . . .
b. Mesure de l'angle de
deux clivages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c. Angle d'extinction et
signe d'allongement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d. Détermination de la
symétrie des cristaux biaxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Exemple pratique de
détermination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
a. Construction de
l'ellipsoïde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
b. Construction des
clivages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
c. Interprétations
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
8. Détermination des
plagioclases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
a. Prise des mesures
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
b. Report des mesures
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
c. Construction des axes
de mâcles. Type de mâcle . . . . . . . . . . . . . . . . .
. .
d. Transport de la
projection sur un plan déterminé . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
e. Détermination rapide
des plagioclases à la platine universelle . . . . . . . . .
9. Limite d'emploi et
précision de la platine universelle . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
10. Bibliographie .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
II.
Compensateur de Berek
1. Principe . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
2. Réalisation . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
3. Mise en œuvre .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
4. Utilisation . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
III.
Analyse modale
1. But et intérêt de la
méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
2. Technique du compteur
de points . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Analyse des résultats
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
a. Analyse des résultats
bruts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
b. Erreurs individuelles
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
c. Erreurs de comptage
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
d. Erreur analytique et
facteur granulométrique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
e. Choix du degré de
précision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
4. Analyse des roches
particulières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
5. Purée des opérations
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
6. Bibliographie .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
Quatrième partie :
LES INCLUSIONS FLUIDES
(Microscope polarisant
sans matériel spécialisé)
1.
Introduction . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
2.
Observation : appareils et préparations . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
3.
Quelques définitions et principes de base . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
a. Classification
chronologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
b. Classification d'après
la composition à température ambiante . . . . . . . . .
4.
Description systématique des inclusions fluides . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .
a. Repérage . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
b. Abondance et
dimensions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
c. Forme . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
d. Volume relatif
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
e. Groupements
d'inclusions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
5.
Détermination qualitative du contenu des inclusions . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
a.
Les phases fluides
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
b. Les phases solides (Minéraux fils) . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.
Bibliographie .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
7. Tableau des principaux
minéraux fils rencontrés dans les inclusions fluides
TABLEAUX SYNOPTIQUES
Tableau I. Index
alphabétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Tableau II. Minéraux
isotropes classés par ordre de réfringence croissante . . .
Tableau III.
Principales propriétés optiques en lumière " naturelle "
des minéraux biréfringents.
Réfringence croissante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tableau IV. Principales
propriétés optiques en lumière " polarisée "
des minéraux biréfringents. Biréfringence croissante.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tableau V. Index
alphabétique des termes principaux
(à l'exclusion des minéraux) . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .